Bệnh Tay chân miệng: Nguyên nhân dấu hiệu nhận biết và cách điều trị
Tại Việt Nam bệnh tay chân miệng (TCM) lưu hành quanh năm ở hầu hết các tỉnh thành với hai đỉnh dịch, từ tháng 3 đến tháng 5 và từ tháng 9 đến tháng 12 hàng năm. Theo thống kê của Tổ chức Y tế Thế Giới (WHO). Việt Nam hàng năm có khoảng 50.000 đến 100.000 trường hợp bệnh tay chân miệng được báo cáo và một số ca tử vong. Cụ thể 6 tháng đầu năm tại Trung tâm y tế huyện Hồng Dân ghi nhận tổng số trường hợp mắc bệnh TCM là 41 trường hợp trong đó không có trường hợp tử vong. Bệnh tay chân miệng rất dễ lây lan nhất là trong giai đoạn chuyển mùa. Đối tượng thường dễ mắc bệnh là trẻ em vì sức đề kháng của trẻ khá yếu. Cha mẹ cần hiểu biết đúng về bệnh để có thể ứng phó kịp thời, kiểm soát dịch bệnh một cách tốt nhất.
1. Bệnh tay chân miệng là gì?
- Bệnh tay chân miệng là bệnh truyền nhiễm được lây từ người sang người dẫn đến dịch tay chân miệng do virus đường ruột gây ra. Biểu hiện đặc trưng của bệnh đó là khiến vùng da bị tổn thương, vùng niêm mạc tồn tại dưới dạng phỏng nước tập trung chủ yếu tại miệng, lòng bàn tay, bàn chân.
- Đường lây nhiễm chính của bệnh tay chân miệng qua hệ tiêu hóa từ tuyến nước bọt hay phân của trẻ nhiễm bệnh. Vì vậy, những nơi có nguy cơ lây nhiễm cao và phát triển thành ổ dịch như là trường mẫu giáo, nhà trẻ, khu sinh song tập thể,…
- Tay chân miệng có thể xảy ra quanh năm nhưng tăng cao từ tháng 3 đến tháng 5, từ tháng 9 đến tháng 12 trong năm.
2. Nguyên nhân
- Nguyên nhân chính gây ra bệnh tay chân miệng là do virus thuộc họ virus đường ruột, điển hình là hai nhóm tác nhân Coxsackie A16 và Enterovirus 71 (EV71). Đây được coi là virus có sức sống mãnh liệt và dai dẳng, sống được trong khoảng nhiệt rất rộng (từ rất lạnh đến rất nóng).
- Virus có khả năng tồn tại từ nhiệt độ lạnh đến ngiệt độ rất cao, có thể bị tiêu diệt ở nhiệt độ 560 độ C sau 30 phút. Với điều kiện nhiệt độ lạnh âm 40 độ C, virus sẽ sống được đến 3 tuần ở môi trường bên ngoài. Trong đó, những môi trường sinh hoạt chung thường là nơi tập trung của virus như đồ dùng ăn uống, mặt bàn, đồ chơi trẻ em, ghế,....Đối tượng dễ mắc tay chân miệng là trẻ em dưới 5 tuổi vì hệ miễn dịch của bé chưa được hoàn thiện. Trẻ lớn hơn và người lớn cũng là đối tượng có nguy cơ mắc bệnh nhưng tỷ lệ sẻ thấp hơn đáng kể.
3. Dấu hiệu nhận biết
Cha mẹ cần chú ý, quan sát những dấu hiệu của trẻ để sớm phát hiện ra bệnh tay chân miệng. Từ đó, việc điều trị cho bé trở nên nhẹ nhàng và phòng trừ được các biến chứng nguy hiểm xảy ra. Dấu hiệu của bệnh được chia thành 4 giai đoạn đặc trưng như sau:
Giai đoạn 1: Giai đoạn ủ bệnh
Trong giai đoạn ủ bệnh, trẻ không có nhiều biểu hiện về bệnh, bé vẫn sinh hoạt một cách bình thường. Thời gian của giai đoạn này kéo dài từ 3 đến 7 ngày.
Giai đoạn 2: Khởi phát của bệnh tay chân miệng
Giai đoạn khởi phát diễn ra trong vòng 1 đến 2 ngày với biểu hiện cụ thể của trẻ bao gồm đau họng, sốt nhẹ, quấy khóc, biếng ăn, tiêu chảy,...
Giai đoạn 3: Giai đoạn toàn phát
Giai đoạn bệnh toàn phát là giai đoạn mà những triệu chứng của bệnh tay chân miệng ở trẻ trở nên rõ ràng hơn. Điển hình là những biểu hiện:
+ Viêm loét miệng là dấu hiệu thường thấy của trẻ bị tay chân miệng. Loét miệng được phát hiện nhiều nhất tại hầu họng (gần lưỡi gà), niêm mạc vùng má, môi, lưỡi. Số lượng bắt đầu từ 1 đến vài vết loét trong miệng, kích cỡ từ 2 - 3 mm. Viêm loét miệng làm cho trẻ khó ăn, bỏ ăn, bỏ bú và tăng tiết nước bọt;
+ Sốt: Đa số trẻ chỉ bị sốt nhẹ trong nhiệt độ từ 37,5 đến 38 độ C. Trường hợp trẻ sốt cao đến 39 - 40 độ C trong vòng 2 ngày trở lên, cha mẹ cần đưa trẻ đến bệnh viện để điều trị. Vì đây có thể là biểu hiện của biến chứng nghiêm trọng;
+ Phát ban trên da dưới dạng phỏng nước ở lòng bàn tay, bàn chân, đầu gối, khuỷu tay và mông. Ban thường tồn tại trong một khoảng thời gian khá ngắn (khoảng dưới 7 ngày). Sau đó những vết phỏng có thể để lại thâm, không để sẹo và hiếm khi bị loét hoặc bội nhiễm.
4. Biến chứng
Qua đó, cha mẹ nhận biết sớm được dấu hiệu của bệnh tay chân miệng ở trẻ sẽ có cách điều trị, chăm sóc tốt nhất. Từ đó, hạn chế được những biến chứng nguy hiểm do virus EV71 gây ra, có thể kể đến như:
- Biến chứng về não bộ: Dẫn đến một trong những bệnh viêm màng não, viêm não, viêm não tủy. Đồng thời kèm theo những biểu hiện như hay giật mình, đi không vững, mắt nhìn ngược, nhãn cầu bị rung hoặc giật,...
- Biến chứng về hệ hô hấp, tim mạch; Bệnh viêm cơ tim, tăng huyết áp, suy tim, trụy mạch có thể dẫn tới tử vong nếu không được phát hiện, xử lý nhanh chóng.
5. Phòng ngừa
Khi đang ở trong vùng dịch tay chân miệng, cách tốt nhất để giảm thiểu lây nhiễm bệnh là cần chủ động phòng ngừa các biện pháp sau:
- Hạn chế tiếp xúc với người bệnh tay chân miệng nếu không thực sự cần thiết.
- Trẻ bị mắc bệnh cần được cách ly tại nhà để tránh việc lây lan.
- Vệ sinh môi trường, xử lý những chất thải sinh hoạt để hạn chế lây lan.
- Vệ sinh cá nhân, rửa sạch các bề mặt và đồ chơi của trẻ bằng xà phòng và nước sạch.
- Cha mẹ nên hình thành thói quen tập trẻ rửa tay thường xuyên bằng xà phòng và nước sạch.
6. Điều trị
Bệnh tay chân miệng hiện nay chưa có vắc xin phòng bệnh và chưa có thuốc điều trị đặc hiệu. Cha mẹ tuyệt đối không tự ý dùng thuốc để điều trị cho trẻ bị bệnh tay chân miệng khi chưa có sự chỉ định của bác sĩ. Đã có nhiều trường hợp phụ huynh đã sử dụng thuốc kháng sinh để cho trẻ uống. Tuy nhiên, nguyên nhân chính gây ra tay chân miệng đến từ virus. Thuốc kháng sinh chỉ có tác dụng diệt được vi khuẩn, không diệt được virus. Cha mẹ cần đưa trẻ đến cơ sở Y tế để được bác sĩ thăm khám và điều trị kịp thời, đề phòng những biến chứng nguy hiểm xảy ra./.
